Mijn column voor Banking & Finance van deze week
De kredietcrisis heeft de zwakte van de Europese monetaire unie versneld aan het licht gebracht. Onvoldoende toezicht en het ontbreken van een gemeenschappelijk beleid voor banken waren de monetaire unie bijna fataal. In sommige landen waren omvallende banken te groot om door hun nationale overheid overeind te worden gehouden. Inderhaast gevormde fondsen, gefinancierd door andere Europese landen en beleid van de ECB, boden in deze gevallen uitkomst.
Dit ad hoc beleid heeft op de korte termijn uitkomst geboden, maar biedt dat niet voor de lange termijn. Hoewel de EU inmiddels enige leerervaring heeft met banken en overheden die in moeilijkheden komen, is dit ad hoc beleid onvoldoende. Het ontbreken van een degelijk fundament wordt gezien als een risico. Het probleem hierbij is dat de nationale regeringen een hoge rekening vrezen die zij niet wensen door te schuiven naar hun belastingbetalers.
Echter, een bankenunie creëert zekerheid en rust, waardoor risico’s als lager worden gezien en rentes kunnen dalen. Tevens is er meer toezicht en een effectieve organisatie die ‘overnight’ een te zwak geworden bank tijdig uit het systeem kan halen. Een effectief deposito garantiestelsel stelt spaarders gerust, zodat een ‘run on the bank’ als gevolg van dralend ingrijpen minder waarschijnlijk wordt. En dat heeft ook weer een positief effect.
Doorvoering van een dergelijke unie is tegen de zin van nationale overheden, maar zou er paradoxaal toe leiden dat mogelijke rekeningen uitblijven, dan wel lager zouden uitvallen. De Europese belastingbetaler is beter af bij een Europese bankenunie en het delegeren van nationale bevoegdheden op monetair gebied naar een centrale Europese autoriteit.
Feitelijk is zo’n gemeenschappelijk Europees depositogarantiestelsel het sluitstuk van de bankenunie. De hoogte van de garantie dient teruggeschroefd te worden. Te hoge garanties leiden ertoe dat spaarders te riskant met hun middelen omgaan; eigenaren van banken (aandeelhouders) en bemiddelde spaarders moeten weten dat een ongelimiteerde bail out door overheden niet bestaat. Voldoende risicobesef en perceptie bij hen leidt tot meer verantwoordelijke keuzes voor hun beleggingen en daarmee minder instabiliteit in het financiële systeem.
Een belangrijke bouwsteen is het oprichten van een onafhankelijke autoriteit, de zogenaamde European Resolution Authority. Deze organisatie verkrijgt alle bevoegdheden om banken die in problemen zijn geraakt ordentelijk af te wikkelen. Tevens zou deze organisatie de uitvoering van het depositogarantiestelsel voor haar rekening moeten nemen. Voor de Europese Unie zou het uitvoeren daarvan een elementaire verbetering inhouden; het overtuigen van nationale regeringen en hun kiezers is echter cruciaal.
